Ιούλιος 2024: Ο θερμότερος από το 1860 στην Αθήνα ως προς τις νυχτερινές θερμοκρασίες – Ρεκόρ διάρκειας καύσωνα

Μπορεί ο Ιούνιος του 2024 να έγραψε ιστορία ως ο θερμότερος Ιούνιος που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, όμως και ο Ιούλιος του 2024 παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς σημειώνει τα δικά του ιστορικά ρεκόρ σε διάφορους δείκτες θερμοκρασίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ιστορικού κλιματικού σταθμού του ΕΑΑ στο Θησείο, ο Ιούλιος του 2024 ήταν ο θερμότερος Ιούλιος που έχει καταγραφεί ποτέ στην Αθήνα από τότε που υπάρχουν μετρήσεις (μέσα 19^ου αιώνα), ως προς τη μέση θερμοκρασία 24ώρου (31.6 ^oC), αλλά και ως προς τη μέση ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία (27.6 ^oC) (Πίνακας 1). Αντίθετα, καταλαμβάνει την τρίτη θέση ως προς τη μέση μέγιστη θερμοκρασία (36.7 ^oC), με τον Ιούλιο του 2023 και 2012 να βρίσκονται στην 1η και 2η θέση αντίστοιχα.

Το Σχήμα 1 απεικονίζει τις αποκλίσεις της μέγιστης και ελάχιστης θερμοκρασίας κατά το μήνα Ιούλιο στην Αθήνα, από τη μέση κλιματική τιμή της πιο πρόσφατης περιόδου 1991-2020. Η θερμοκρασία το καλοκαίρι στην περιοχή της Αθήνας αλλά και την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου αυξάνεται κατά τις τελευταίες δεκαετίες με ρυθμό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με τον μέσο παγκόσμιο όρο. Ένα πρόσθετο σημαντικό στοιχείο όμως είναι η ασύμμετρη αύξηση μεταξύ μέγιστης (ημερήσιας) και ελάχιστης (νυχτερινής) θερμοκρασίας, με τη δεύτερη να αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό. Πιο συγκεκριμένα, και σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του κλιματικού σταθμού του ΕΑΑ στο Θησείο, από το 1980 έως σήμερα, η ελάχιστη θερμοκρασία του Ιουλίου αυξάνεται με ρυθμό σχεδόν +1 ^oC/ δεκαετία, ενώ ή μέγιστη θερμοκρασία με ρυθμό +0.6 ^oC/ δεκαετία. Όπως έχει τονιστεί και σε προηγούμενα άρθρα, οι υψηλές νυχτερινές θερμοκρασίες αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την υγεία, καθώς δυσχεραίνουν τη μείωση και ανακούφιση από τη θερμή καταπόνηση που έχει δεχθεί ο ανθρώπινος οργανισμός κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Σχήμα 1. Απόκλιση της μέγιστης και ελάχιστης θερμοκρασίας του Ιουλίου στην Αθήνα, από τη μέση κλιματική τιμή της περιόδου 1991-2020 (Πηγή: Ιστορικός κλιματικός σταθμός ΕΑΑ, Λόφος Νυμφών, Θησείο)

Μπορεί ο Ιούλιος 2024 να μην ήταν ο θερμότερος όλων των εποχών ως προς τη μέση μέγιστη θερμοκρασία στην Αθήνα, παρ’ όλα αυτά καταρρίπτει το ρεκόρ της εμμονής υψηλών θερμοκρασιών. Συγκεκριμένα, η μέγιστη θερμοκρασία τον Ιούλιο ξεπέρασε τους 37 ⁰C για 18 ημέρες, εκ των οποίων οι 17 ήταν συνεχόμενες. Αν και το φαινόμενο του καύσωνα (heat wave) είναι ευρέως αντιληπτό ως μια παρατεταμένη περίοδος υπερβολικής ζέστης, έχουμε ήδη αναφερθεί σε παλαιότερα άρθρα στους διαφορετικούς ορισμούς καύσωνα που συναντώνται στη διεθνή βιβλιογραφία. Υιοθετώντας τον ευρέως διαδεδομένο ορισμό για τη χώρα μας, όπου ως καύσωνας θεωρείται μία περίοδος τουλάχιστον 3 συνεχόμενων ημερών με μέγιστη θερμοκρασία μεγαλύτερη των 37 ^oC (*), η περίοδος από 8 έως 24 Ιουλίου 2024, με τη μέγιστη θερμοκρασία να υπερβαίνει καθημερινά τους 37 ^oC, αποτελεί τον μεγαλύτερο σε διάρκεια καύσωνα (συνολική διάρκεια 17 ημέρες) που έχει καταγραφεί ποτέ στην Αθήνα, καταρρίπτοντας ένα ακόμα ιστορικό ρεκόρ για το συγκεκριμένο μήνα.

Πίνακας 1. Θερμοκρασίες και κατάταξη των θερμότερων Ιούλιων στην Αθήνα από τα μέσα του 19ου αιώνα (Πηγή: ιστορικός κλιματικός σταθμός ΕΑΑ, Λόφος Νυμφών, Θησείο).

(*): Η θερμοκρασία αυτή αντιστοιχεί στο 90ο εκατοστημόριο της κατανομής της μέγιστης θερμοκρασίας το καλοκαίρι στην Αθήνα για τη χρονική περίοδο 1991-2020.