Ερευνητές του ΙΑΑΔΕΤ συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της νέας βάση δεδομένων RapidXMM του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος άνοιξε πρόσφατα την πρόσβαση σε μια νέα βάση δεδομένων, η οποία αναπτύχθηκε με την συνεισφορά ερευνητών του Ινστιτούτου Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνώνσε συνεργασία με την εταιρία διαστημικών εφαρμογών Planetek Eλλάς . Η νέα βάση με την ονομασία RapidXMM υποστηρίζει την αποστολή ακτίνων-Χ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος XMM-Newton και επιτρέπει στην επιστημονική κοινότητα την αναζήτηση φωτομετρικών μετρήσεων σε οποιαδήποτε σημείο του ουρανού που έχει παρατηρηθεί από το τηλεσκόπιο XMM-Newton. Χαρακτηριστικό της βάσης RapidXMM είναι η ταχεία απόκριση. Είναι σε θέση να επιστρέψει φωτομετρικές μετρήσεις για χιλιάδες σημεία πάνω στον ουρανό μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, κάτι που μέχρι σήμερα δεν ήταν δυνατό λόγω του μεγάλου όγκου των παρατηρήσεων του XMM-Newton. Ο προσεκτικός σχεδιασμός της βάσης από τους ερευνητές του ΙΑΑΔΕΤ και την Planetek Eλλάς αντιμετώπισε τον παραπάνω περιορισμό, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την επιστημονική εκμετάλλευση των δεδομένων ακτίνων-Χ του XMM-Newton.
Μία από τις ερευνητικές εφαρμογές της βάσης RapidXMM είναι η μελέτη της μεταβλητότητας Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων, των μεταβολών δηλαδή της ακτινοβολίας που εκπέμπουν στις ακτίνες-Χ με το χρόνο. Οι Ενεργοί Γαλαξιακοί Πυρήνες είναι μελανές οπές μεγάλης μάζας που βρίσκονται στα κέντρα γαλαξιών και οι οποίες απορροφούν ύλη από το περιβάλλον τους (ενεργές). Η διαδικασία αυτή παράγει ακτινοβολία, χαρακτηριστικό της οποίας είναι η έντονη μεταβλητότητα σε διάφορες χρονικές κλίμακες. Μελέτη των μεταβολών της εκπεμπόμενης ροής με το χρόνο είναι δυνατό να αποκαλύψει πληροφορίες για τις φυσικές διαδικασίες που οδηγούν στην προσαύξηση ύλης πάνω σε μια μελανή οπή και τους μηχανισμούς που παράγουν ακτινοβολία στις ακτίνες-Χ. Επιπλέον η μεταβλητότητα αποτελεί διαγνωστικό της γεωμετρικής κατανομής της ύλης γύρω από τη μελανή οπή, παραδείγματος χάρη τις χωρικές διαστάσεις του συστήματος. Η βάση δεδομένων RapidXMM επιτρέπει πλέον την συστηματική αναζήτηση μεταβλητών πηγών, καθώς και τη μελέτη της μεταβλητότητας μεγάλου αριθμού Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων.
Σχήμα 1: Κατανομή στη ουράνια σφαίρα των παρατηρήσεων ακτίνων-Χ από το τηλεσκόπιο XMM-Newton. Κάθε κόκκινη γραμμοσκιασμένη περιοχή δείχνει σημεία του ουρανού που έχουν κάλυψη στις ακτίνες-Χ από στοχευμένες παρατηρήσεις του XMM-Newton. Μια τυπική παρατήρηση φαίνεται στην ένθετη εικόνα με το γαλάζιο περίγραμμα. Οι σκοτεινές περιοχές στην ένθετη εικόνα είναι πηγές ακτίνων-Χ που ανιχνεύει ο XMM-Newton. Η βάση δεδομένων RapidXMM επιτρέπει την εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε όλες τις διαθέσιμες παρατηρήσεις του XMM-Newton (κόκκινες γραμμοσκιασμένες περιοχές στην ουράνια σφαίρα) για τον υπολογισμό φωτομετρίας.
[accordions id=”4549″]
