Χειμώνας 2023-2024: Ο θερμότερος των τελευταίων 160 ετών στην Αθήνα
Το έτος 2023 πέρασε στην ιστορία ως το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ σε παγκόσμια κλίμακα, τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα, όπου υπάρχει συστηματική καταγραφή της θερμοκρασίας στον πλανήτη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και τα στοιχεία των έξι πιο αξιόπιστων διεθνών βάσεων κλιματικών δεδομένων, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία το 2023 ήταν κατά 1.45 ± 0.12 °C υψηλότερη από τα επίπεδα της προ-βιομηχανικής περιόδου (1850-1900), ενώ η μέση θερμοκρασία της πιο πρόσφατης δεκαετίας 2014-2023 ήταν κατά 1.20 ±0.12°C υψηλότερη (WMO confirms that 2023 smashes global temperature record). Η επικράτηση του φαινομένου El Niño (που επηρεάζει τη θερμοκρασία στο μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη) από τα μέσα του 2023, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη παγκόσμια θέρμανση συνέβαλαν στις ιδιαίτερα υψηλές τιμές θερμοκρασίας του 2023.
Συμβαδίζοντας με την παγκόσμια τάση, το 2023 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ στην Αθήνα από τα μέσα του 19ου αιώνα, σύμφωνα με το ιστορικό κλιματικό αρχείο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Με μέση θερμοκρασία ίση με 19.8 °C, το 2023 στην Αθήνα ήταν κατά 2.3 °C θερμότερο σε σχέση με την προ-βιομηχανική περίοδο (1860-1900), και κατά 1.3 °C θερμότερο από τη μέση ετήσια θερμοκρασία της πιο πρόσφατης κλιματικής περιόδου,1991-2020. Επιπλέον, η πρόσφατη δεκαετία 2014-2023 ήταν κατά 1.7 °C θερμότερη από τη μέση θερμοκρασία της περιόδου 1860-1900 στην Αθήνα.
Διανύοντας ήδη τον τρίτο μήνα του 2024, και με τις συνθήκες El Niño να διατηρούνται τουλάχιστον μέχρι και την άνοιξη (https://www.climate.gov/news-features/blogs/enso/february-2024-enso-outlook-all-along-la-nina-watch-tower), συνεχίζεται η καταγραφή ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Copernicus, ο Ιανουάριος 2024 ήταν επίσης ο θερμότερος Ιανουάριος που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως (Σχ. 1).
Σχήμα. 1. Surface air temperature anomaly for January 2024 relative to the January average for the period 1991-2020.
Data source: ERA5. Credit: Copernicus Climate Change Service/ECMWF.
Η Αθήνα, βίωσε το θερμότερο χειμώνα (Δεκέμβριος 2023 – Φεβρουάριος 2024) τουλάχιστον των τελευταίων 160 χρόνων, σύμφωνα πάντα με το κλιματικό αρχείο του ΕΑΑ (Πίνακας 1, Σχ. 2), με μέση θερμοκρασία ίση με 13.0 oC, μέση μέγιστη ίση με 16.7 oC, και μέση ελάχιστη (νυχτερινή) θερμοκρασία ίση με 10.3 oC. Στις υψηλές θερμοκρασίες του χειμώνα 2023-2024 έχουν συμβάλει οι θερμοκρασίες όλων των μηνών, αλλά κυρίως του Δεκεμβρίου 2023 και του Φεβρουαρίου 2024. Οι πρόσφατοι χειμώνες (της τελευταίας 10ετίας), 2020-2021 και 2015-2016 κατατάσσονται επίσης στους θερμότερους όλων των εποχών, ενώ αξίζει να σημειωθεί ο ιδιαίτερα θερμός ιστορικός χειμώνας 1935-1936, υπενθυμίζοντας το ρόλο και άλλων φυσικών παραγόντων κλιματικής μεταβλητότητας (Πίνακας 1).
Πίνακας 1. Κατάταξη των θερμότερων χειμώνων στην Αθήνα από τα μέσα του 19ου αιώνα
(Πηγή: ιστορικός κλιματικός σταθμός ΕΑΑ, Λόφος Νυμφών, Θησείο).
Σχήμα 2. Εξέλιξη και διαχρονικές μεταβολές της μέσης θερμοκρασίας του χειμώνα (Δεκέμβριος – Ιανουάριος – Φεβρουάριος) στην Αθήνα από το 19ο αιώνα.
(Πηγή: Ιστορικός κλιματικός σταθμός ΕΑΑ, Λόφος Νυμφών, Θησείο)
