Καταγράφονται οι πυρηνικές εκρήξεις από τους σεισμογράφους και πώς ξεχωρίζουν;
Η μεγάλη ανάπτυξη της Σεισμολογίας και των σεισμογραφικών οργάνων τοποθετείται στα μέσα του 20ου αιώνα, μετά το τέλος του 2ου Παγκόσμιου Πολέμου. Ο λόγος είναι πως οι δύο μεγάλες δυνάμεις (Η.Π.Α. και Σοβιετική Ένωση) ήθελαν να παρακολουθούν τον τόπο και το μέγεθος των πυρηνικών εκρήξεων του αντιπάλου τους, και έτσι δημιούργησαν παγκόσμια δίκτυα σεισμογραφικών οργάνων, τα οποία βέβαια κατέγραφαν (κυρίως) και τους σεισμούς και εν τέλει προήγαγαν σημαντικά την επιστήμη της σεισμολογίας.
Το 1965 παραχωρήθηκε στην Ελλάδα ένα πλήρες σύστημα σεισμογράφων με σεισμόμετρα μικρής και μεγάλης περιόδου, το οποίο εγκαταστάθηκε στο ΕΑΑ και λειτούργησε μέχρι το 2000. Ένα παράδειγμα καταγραφής πυρηνικής έκρηξης από το συγκεκριμένο σεισμογραφικό σύστημα φαίνεται στην Εικόνα 1 και αφορά πυρηνική δοκιμή της Σοβιετικής Ένωσης την 14/9/1988, ισχύος 100-150 χιλιοτόνων, κοντά στην πόλη Σεμιπαλατίνσκ (Καζακστάν), παρουσία Αμερικανών αξιωματούχων.
Εικόνα 1: Παράδειγμα καταγραφής πυρηνικής έκρηξης από το σεισμογραφικό σύστημα που παραχωρήθηκε στην Ελλάδα το 1965. Αφορά πυρηνική δοκιμή της Σοβιετικής Ένωσης την 14/9/1988.
Σήμερα, ο έλεγχος των πυρηνικών εκρήξεων έχει περάσει σε διεθνή Επιτροπή που λειτουργεί στα πλαίσια διεθνούς συνθήκης (CTBTO). Ωστόσο και πάλι χρησιμοποιούνται τα σύγχρονα πλέον σεισμογραφικά όργανα. Στην Εικόνα 2 παρουσιάζεται η πρόσφατη πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας την 3/9/2017 όπως καταγράφηκε από σύγχρονα όργανα του ΕΑΑ.
Εικόνα 2: Πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας την 3/9/2017, όπως καταγράφηκε από σύγχρονα όργανα του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του ΕΑΑ.
Παρακάτω φαίνονται καταγραφές από πυρηνικές δοκιμές που έχει κάνει η Βόρεια Κορέα τα τελευταία χρόνια, όπως καταγράφηκαν από σεισμολογικό σταθμό στην Κίνα (σε χρονολογική σειρά αλλά και σε σειρά αύξοντος μεγέθους).
Εικόνα 3: Πυρηνικές δοκιμές της Βόρειας Κορέας, όπως καταγράφηκαν από σταθμό στην Κίνα. Πηγή: IRIS (https://ds.iris.edu/ds/nodes/dmc/specialevents/2016/01/05/2016-north-korean-nuclear-test/)
Εικόνα 4: Τυπική διαφορά μεταξύ καταγραφών (σε παρόμοια απόσταση) από πυρηνική δοκιμή (πάνω) και τεκτονικό σεισμό (κάτω). Τα P κύματα (0.5-2 λεπτά στον άξονα Χ) είναι τα κυρίαρχα για την έκρηξη, ενώ για το σεισμό κυρίαρχα είναι συνήθως τα κύματα S (2-4 λεπτά στον άξονα Χ). Πηγή: IRIS (https://ds.iris.edu/ds/nodes/dmc/specialevents/2016/01/05/2016-north-korean-nuclear-test/)
