Το ‘μυστικό’ ενός επικίνδυνου ηφαιστείου στην Ισλανδία
Η παγο-κορυφή Mýrdalsjökull (δεξιά) στην Ισλανδία καλύπτει το ηφαίστειο Katla, που εκλύει ημερησίως χιλιάδες τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Credit: Jesse Allen/Landsat/U.S. Geological Survey
Τα ηφαίστεια αποτελούν μια φυσική πηγή διοξειδίου του άνθρακα παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα που εκλύεται κατά μέσο όρο σε ημερήσια βάση από τα ηφαίστεια είναι 1,5 εκατομμύριο τόνοι (το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει μόλις το 2% της ποσότητας που προέρχεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα).
Ένα από τα πιο δραστήρια ηφαίστεια της Ισλανδίας φαίνεται ότι εκλύει απροσδόκητα υψηλότερα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Το ηφαίστειο Katla (χάρτης) βρίσκεται κάτω από παγετώνα (subglacial volcano). Αν και η πιο πρόσφατη έκρηξή του έγινε πριν 100 χρόνια (το 1918), τις τελευταίες δεκαετίες παρουσιάζει μια κλιμακούμενη δραστηριότητα. Συνδυάζοντας μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια ερευνητικών πτήσεων στο χρονικό διάστημα 2016-2017 και αποτελέσματα από μοντέλα διασποράς, ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Leeds (UK) με επικεφαλής την Evgenia Ilyinskaya ανακάλυψε μια αόρατη πηγή αερίου, πολύ πλούσια σε διοξείδιο του άνθρακα. Διαπιστώθηκε ότι το ηφαίστειο εκλύει μεταξύ 12,000 και 24,000 τόνους αερίου σε ημερήσια βάση, αποτελώντας μια από τις μεγαλύτερες ηφαιστειακές πηγές διοξειδίου του άνθρακα στον πλανήτη. Η ποσότητα αυτή είναι σχεδόν δεκαπλάσια αυτής που είχε εκτιμηθεί ότι εκλύεται από φυσικές πηγές στην Ισλανδία. Είναι πιθανό να υπάρχει διαρροή του αερίου από μάγμα σε πολύ μεγάλο βάθος κάτω από το ηφαίστειο.
Χρειάζονται εκτενέστερες έρευνες προκειμένου να διαπιστωθεί αν υπάρχει μεταβολή της ποσότητας που διαρρέει κατά τη διάρκεια του χρόνου και αν υπάρχει συσχέτιση του φαινομένου με μελλοντικές εκρήξεις. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η περίπτωση και άλλων ηφαιστείων που βρίσκονται κάτω από παγετώνες -όχι μόνο στην Ισλανδία αλλά και στην Ανταρκτική- πρέπει επίσης να μελετηθεί, για να διαπιστωθεί αν και αυτά αποτελούν σημαντικές πηγές διοξειδίου του άνθρακα. Είναι πιθανόν η ποσότητα του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα που αποδίδεται στην ηφαιστειακή δραστηριότητα (2% της ποσότητας από ανθρωπογενείς πηγές) να είναι τελικά ιδιαίτερα υποτιμημένη, καθώς ο υπολογισμός της βασίζεται σε μετρήσεις από 33 μόνον ενεργά ηφαίστεια παγκοσμίως (3 μόνον εκ των οποίων βρίσκονται κάτω από παγετώνα), παρά το γεγονός ότι περίπου 1500 ηφαίστεια εξερράγησαν τα τελευταία 10.000 χρόνια.
Πηγή
Ilyinskaya, E., Mobbs, S., Burton, R., Burton, M., Pardini, F., Pfeffer, M. A., et al. (2018). Globally significant CO2 emissions from Katla, a subglacial volcano in Iceland. Geophysical Research Letters, 45. https://doi.org/10.1029/2018GL079096
