Μείωση των εκπομπών από πυρκαγιές μέσω της αποκατάστασης της ανθεκτικότητας τοπίων της Μεσογείου: MediteRE3
Οι πυρκαγιές στην Ευρώπη και την Μεσόγειο που καταγράφηκαν το 2022 από το EFFIS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές) υπερέβησαν κατά τρεις φορές τον μέσο όρο των τελευταίων 17 ετών. Η κατάσταση δεν βελτιώθηκε ούτε το καλοκαίρι του 2023. Η πυρκαγιά που κατέστρεψε τον Αύγουστο περισσότερα από 800 km2 (μια έκταση διπλάσια από το Παρίσι) στη Δυτική Θράκη, είναι η μεγαλύτερη που έχει παρατηρηθεί ποτέ στην ΕΕ από το 2000 σύμφωνα με το EFFIS. Οι τεράστιες ποσότητες CO2 που εκπέμπονται από τις πυρκαγιές αυξάνουν τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Το EFFIS εκτιμά ότι οι συνολικές εκπομπές από δασικές πυρκαγιές στην ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2022 ήταν 9 μεγατόνοι άνθρακα, ισοδύναμες με εκείνες που εκπέμπουν 10.000.000 αυτοκίνητα την ίδια περίοδο. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η χαμηλή ατμοσφαιρική υγρασία και οι ισχυροί άνεμοι είναι τα κύρια «συστατικά» του καιρού πυρκαγιάς, δηλαδή εκείνων των μετεωρολογικών συνθηκών που διευκολύνουν σημαντικά την εξάπλωση των πυρκαγιών, που στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλούνται από ανάφλεξη τυχαία ή εσκεμμένα από ανθρώπινο χέρι. Η συχνότητα και το μέγεθος τέτοιων συνθηκών θα αυξηθούν υπό τις μελλοντικές προβλέψεις για την κλιματική αλλαγή.
Το έργο MediterRE3 προωθεί την υιοθέτηση πρακτικών έξυπνης διαχείρισης τοπίων πυρκαγιών για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούνται από τις πυρκαγιές της Μεσογείου στα φυσικά πάρκα (εθνικούς δρυμούς) στην Luberon (Γαλλία), Prokletije και Komovi (Μαυροβούνιο) και Σαμαριά (Ελλάδα). Το έργο χρηματοδοτείται από τη Γερμανική Συνεργασία (GIZ) μέσω του EUKI (Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα).
Έχουν αναπτυχθεί κατευθυντήριες γραμμές που ονομάζονται «Building Fire-Smart Landscapes in the Mediterranean Region» και οι οποίες προσαρμόζουν τις αρχές της Αποκατάστασης Δασικού Τοπίου – μιας από τις πιο ευρέως εφαρμοσμένες Λύσεις βασισμένες στη φύση (NBS solutions)– για την προώθηση της ανθεκτικότητας των μεσογειακών δασικών τοπίων και τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς στην περιοχή της Μεσογείου. Οι δράσεις που περιγράφονται στις κατευθυντήριες γραμμές στοχεύουν στη μείωση της εύφλεκτης βιομάζας και στην αύξηση της περιβαλλοντικής ποικιλομορφίας με την αποκατάσταση του τυπικού περιβαλλοντικού ‘’μωσαϊκού’’ τοπίου της Νότιας Ευρώπης.
Μια μελέτη μοντελοποίησης από την Ομάδα CLIMADAPT του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (NOA) και το Ινστιτούτο Oikos προτείνει ότι η εφαρμογή έξυπνων πρακτικών διαχείρισης τοπίου φωτιάς στο μόλις 5% των περιοχών υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς μπορεί να μειώσει την περιοχή που καίγεται ετησίως κατά 15 %. Αυτό βοηθά στη μείωση των εκπομπών CO2 και συμβάλλει στους στόχους κλιματικής ουδετερότητας που έχουν τεθεί για το 2050 από το Climate Target Plan της ΕΕ. Η μελέτη δείχνει ότι οι έξυπνες λύσεις πυρκαγιάς είναι αποτελεσματικές για τη μείωση της προβλεπόμενης αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου λόγω μελλοντικών πυρκαγιών μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα. Η ομάδα CLIMADAPT ανέπτυξε επίσης ένα πρωτόκολλο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας τοπίων έξυπνων πυρκαγιών (fire-smart landscapes) χρησιμοποιώντας δημόσια δεδομένων.
Το έγγραφο δημιουργήθηκε σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις για να απευθύνεται σε διάφορες ομάδες (από επαγγελματίες έως υπεύθυνους χάραξης πολιτικής). Μια περίληψη 10 σελίδων δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2023 σε 4 γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Ελληνικά και Μαυροβούνια). Όλα τα έγγραφα είναι διαθέσιμα εδώ. Χάρη στο δίκτυο Medforval, το οποίο συγκεντρώνει 18 δασικά τοπία υψηλής οικολογικής αξίας στη Μεσόγειο, οι παραπάνω οδηγίες θα διαδοθούν σε όλη τη Μεσόγειο.
Για να μάθετε περισσότερα σχετικά με το έργο Mediterre3 για την πρόληψη των πυρκαγιών στην περιοχή της Μεσογείου, επισκεφθείτε τη διεύθυνση https://www.istituto-oikos.org/landing/fire-smart-solutions.
