Βόλτα στο “Υπέρυθρο”!
Η εικόνα του ουρανού διαφέρει ανάλογα με την περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στην οποία μελετάται. Με άλλα λόγια, εάν εστιάσουμε σε μια πηγή φωτός του διαστήματoς θα παρατηρήσουμε ότι εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία σε διαφορετικά μήκη κύματος. Ανάλογα με τα φίλτρα του εκάστοτε τηλεσκοπίου, επιλέγουμε την περιοχή του φάσματος που μας ενδιαφέρει (συγκεκριμένα μήκη κύματος) κι έτσι προχωράμε στη μελέτη της πηγής μας. Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας έχει βελτιώσει κατά πολύ τα μέσα παρατήρησης του ουρανού (επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια), προσφέροντάς μας μια πιο λεπτομερή εικόνα του.
Η επισκόπηση του σύμπαντος με την αξιοποίηση της υπέρυθρης ακτινοβολίας αποτελεί έναν ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο εξερεύνησης της απεραντοσύνης του. Δεδομένου ότι έχει συμβάλει στη μελέτη χιλιάδων γαλαξιών και ποικίλων ουράνιων αντικειμένων, η Αστρονομία Υπερύθρου είναι εξαιρετικά δημοφιλής. Οι επιστήμονες, συλλέγοντας δεδομένα υπέρυθρης ακτινοβολίας, έχουν τη δυνατότητα να εξετάσουν ακόμη και πηγές φωτός “κρυμμένες” λόγω κοσμικής σκόνης. Όπως προαναφέρθηκε, ανάλογα με τη θέση τους, χωρίζονται σε επίγεια και διαστημικά. Μεταξύ άλλων, στην πρώτη κατηγορία εμπίπτουν τα JCMT και UKIRT (Χαβάη) και στη δεύτερη τα IRAS, ISO, Spitzer (βλ. σχετικό άρθρο του περιοδικού για το παρατηρητήριο Spitzer εδώ) και Herschel.
Ο προγραμματισμός και η μελέτη των μελλοντικών βημάτων αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της επιστήμης. Έτσι και στον τομέα της Αστρονομίας Υπερύθρου, τα επόμενα βήματα -δηλαδή οι επόμενες διαστημικές αποστολές- έχουν ήδη ονόματα κι εκτιμώμενες ημερομηνίες εκτόξευσης. Πρόκειται για τα διαστημικά τηλεσκόπια JWST και SPICA, που θα εκτοξευθούν το 2021 και το 2032, αντίστοιχα. Ένα εντυπωσιακό στιγμιότυπο από τη συναρμολόγηση βασικού τμήματος του JWST φαίνεται στη φωτογραφία του άρθρου.
Επιστήμονες του ΕΑΑ διεξάγουν έρευνα στον τομέα της Αστρονομίας Υπερύθρου, συμμετέχοντας σε διεθνείς συνεργασίες. Επικεφαλής της ομάδας “Υπερύθρου” του Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ. είναι ο Δρ Μ. Ξυλούρης.
