Ο «αθόρυβος» ηφαιστειακός σεισμός της 11ης Νοεμβρίου 2018 στον Ινδικό Ωκεανό
Τα «περίεργα» σεισμικά κύματα που διέτρεξαν τον πλανήτη καταγράφηκαν καθαρά από τους σταθμούς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών την Κυριακή 11 Νοεμβρίου στις 12 το μεσημέρι. Τα κύματα χαρακτηρίζονται από μία μονότονη επανάληψη μακράς περιόδου, όπως φαίνονται σε τρία σεισμογράμματα σταθμών του εθνικού δικτύου. Το Σχ. 1 δείχνει τις κυματομορφές της κατακόρυφης συνιστώσας (Ζ) σε τρείς σταθμούς, σε Ζάκρο (Κρήτη), Αντικύθηρα και Βελλιές (Λακωνία) αντίστοιχα (από πάνω προς τα κάτω), οι οποίοι είναι εξοπλισμένοι με σεισμογράφους ευρέος φάσματος (broadband). Αυτά τα κύματα φαίνονται καλύτερα αφού φιλτραριστούν οι κυματομορφές στο διάστημα 10-20 s και έχουν διάρκεια τουλάχιστον 25 λεπτών.
Σχήμα 1. Σεισμογράμματα του ηφαιστειακού σεισμού της 11/11/2018 από τρείς σταθμούς του ΕΑΑ (κωδικός HL). Στον οριζόντιο άξονα απεικονίζεται ο χρόνος σε UTC. Επεξεργασία: Δρ. Απόστολος Αγάλος, Ε.Α.Α
Η περίοδος αυτών των κυμάτων είναι περίπου 18-s. Το περίεργο είναι ότι το μεσημέρι εκείνης της ημέρας δε συνέβη κάποιος μεγάλος σεισμός στον πλανήτη που θα μπορούσε να καταγραφεί στην Ελλάδα, όπως φαίνεται από τους παγκόσμιους καταλόγους σεισμικότητας, ούτε όμως καταγράφηκε κάποιος σεισμός στην Ελλάδα όπως φαίνεται από τον κατάλογο του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου. Αυτό το «σήμα» δείχνει μία πηγή με παραγόμενη ταλάντωση μακράς περιόδου, η οποία συνήθως συναντάται σε κινήσεις ηφαιστειακών ρευστών παρά σε τεκτονικές διαρρήξεις. Πράγματι, η ανάλυση αυτών των «σημάτων» από διάφορα σεισμολογικά κέντρα (π.χ. η Οργάνωση της Συνθήκης για την πλήρη απαγόρευση των πυρηνικών δοκιμών – CTBTO) έδειξε ότι είναι πολύ πιθανό να προέρχονται από την ηφαιστειακή περιοχή Μαγιότ στον Ινδικό ωκεανό, μεταξύ Μαδαγασκάρης και Μοζαμβίκης (Σχ. 2).
Σχήμα 2. Υποθαλάσσιο ηφαίστειο Μαγιότ (κόκκινο αστέρι).
Στην περιοχή εκείνη, από τον Μάϊο του 2018 έχει ξεκινήσει μία σεισμική ακολουθία με αρκετούς σεισμούς μεταξύ M4 και M6 (σύμφωνα με την European-Mediterranean Seismological Centre, EMSC-CSEM) ενώ καταγράφεται και σημαντική παραμόρφωση σε ακτίνα 50 χιλιομέτρων (δεδομένα από την Ecole Normale Superieure, ENS/Paris). Στην περιοχή εκείνη, μεγάλες ποσότητες μάγματος ανεβαίνουν στον ανώτερο φλοιό και η άνοδος αυτή συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2018. Αυτό το «χτίσιμο» του υποθαλάσσιου ηφαιστείου φαίνεται ότι είναι υπεύθυνο για τη γένεση «ηφαιστειακών» σεισμών που παράγουν κύματα μεγάλης περιόδου, όπως αυτά που καταγράφηκαν στις 11 Νοεμβρίου 2018.
