Ελληνίδες Αστρονόμοι – Γυναίκες που εξερευνούν το Σύμπαν
Εικόνα 1: Σχηματική απεικόνιση Ελληνίδων Αστρονόμων στην ιστορία της Αστρονομίας (created with DALL-E)
Οι αρχαίες Ελληνίδες αστρονόμοι, όπως οι Θεανώ, Αγλαονίκη και Υπατία, μελέτησαν και κατανόησαν τη φύση με όργανο το μάτι και εργαλεία το μυαλό και τα μαθηματικά, με σκοπό να δώσουν επιστημονικές ερμηνείες για την κίνηση των ουρανίων σωμάτων. Χιλιετίες αργότερα, οι μοντέρνες ελληνίδες αστρονόμοι και αστροφυσικοί, ακολουθούν τα χνάρια που άφησαν γενεές επί γενεών λαμπρών αστρονόμων και επιστημόνων (Εικόνα 1). Στηριζόμενες στην εξέλιξη της επιστημονικής μεθόδου και των εργαλείων μελέτης του σύμπαντος, μελετούν τους φυσικούς νόμους που διέπουν το Σύμπαν και απαντούν σε βασικά ερωτήματα για τη δημιουργία και εξέλιξή του. Εργαλεία όπως υπερσύχρονα τηλεσκόπια σε Γη και διάστημα, διαστημικά οχήματα για την εξερεύνηση νέων κόσμων, υπερυπολογιστές και αλγόριθμοι, καθώς και τεχνικές μηχανικής μάθησης (ΑΙ). Ταυτόχρονα συμβάλλουν σημαντικά στην εκπαίδευση STEM/STEAM, τη διάδοση και την επικοινωνία της επιστήμης με σκοπό την προσφορά γνώσης στην κοινωνία και την εγγραμμάτιση και συμπερίληψη όλων των κοινωνικών ομάδων στην επιστημονική γνώση.
Με αυτό το μικρό αφιέρωμα στις σύγχρονες Ελληνίδες αστρονόμους επιθυμούμε να γιορτάσουμε την αδιάλειπτη και σημαντική συμβολή τους στην επιστήμη, που ως απώτερο σκοπό έχει τη βελτίωση της κοινωνίας μας με τη δημιουργία εφαρμογών και τεχνολογιών που κάνουν τη ζωή μας καλύτερη και πιο ασφαλή.
Εικόνα 2: Ο ενδεκαετής κύκλος της ηλιακής δραστηριότητας. Credit: NOAA/JPL-Caltech
Μερικές από αυτές τις εφαρμογές και τεχνολογίες έχουν να κάνουν με τη μελέτη του Ήλιου μας και πιο συγκεκριμένα, με φαινόμενα όπως ο ηλιακός άνεμος, υψηλά φορτισμένα δηλαδή σωματίδια που αλληλεπιδρούν με το μαγνητικό πεδίο της Γης και δημιουργούν το Σέλας, αλλά μπορεί και να επηρεάσουν αρνητικά τις τηλεπικοινωνίες μας. Το κοντινότερό μας αστέρι, ο Ήλιος, έχει την τιμητική του καθώς διανύει την περίοδο της μέγιστης δραστηριότητας του ενδεκαετή κύκλου του (Εικόνα 2). Εφαρμογές αφορούν την μελέτη και πρόβλεψη διαστημικού καιρού με σκοπό την ενημέρωση σχετικά με γεωμαγνητικές καταιγίδες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν σκεφτούμε πόσο σημαντική είναι η σωστή λειτουργία των τεχνητών δορυφόρων που περιβάλλουν τη Γη σε κάθε τι καθημερινό: ασφαλής πλοήγηση σε έδαφος, νερό και αέρα, χρηματικές συναλλαγές, εκπαίδευση, υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και άλλα πολλά.
Εικόνα 3: σχηματική φουτουριστική απεικόνιση ΑΙ στην αστροφυσική (created with DALL-E)
Επίσης, στην εποχή των μεγάλων δεδομένων (Εικόνα 3) που διανύουμε, πολύ σημαντική είναι και η αναφορά στην ανάπτυξη τεχνικών για την ανάλυση τεράστιου όγκου παρατηρησιακών δεδομένων και τη δημιουργία προσομοιώσεων για την μελέτη ουρανίων σωμάτων και διαδικασιών όπως, για παράδειγμα, η δημιουργία πλανητικών συστημάτων, η εξέλιξη αστέρων και οι εκρήξεις σουπερνόβα, η μελέτη της ατμόσφαιρας πλανητών και εξωπλανητών, η περιφορά ύλης γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα και οι συγκρούσεις μελανών οπών, η γέννηση, εξέλιξη και αλληλεπίδραση γαλαξιών μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον τους. Ταυτόχρονα, παρατηρήσεις από τηλεσκόπια και τεχνικές ΑΙ δημιουργούνται και χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση δυνητικά επικίνδυνων σωμάτων γύρω από τη Γη, ενώ το ΑΙ έχει μπει για τα καλά και στην μετάδοση δεδομένων από τηλεσκόπια και δορυφόρους σε επίγειους δέκτες.
Οι Ελληνίδες αστρονόμοι είναι μέλη διεθνών συνεργασιών και ηγούνται και συμμετέχουν σε επιστημονικές έρευνες αιχμής με ένα μεγάλο θεματικό εύρος ειδικοτήτων, από την παρατηρησιακή και θεωρητική αστροφυσική, και συναφών επιστημών, την αστροφυσικής υψηλών ενεργειών και πολλαπλών αγγελιοφόρων (Εικόνα 4), μέχρι τη διαμόρφωση μελλοντικών αστρονομικών εγκαταστάσεων και διαστημικών αποστολών. Τα θέματα περιλαμβάνουν τη μελέτη του Ήλιου, των πλανητών, τη δημιουργία και θάνατο αστέρων, ατμόσφαιρες πλανητών και εξωπλανητών, αστέρια, μαύρες τρύπες, γαλαξίες και σμήνη γαλαξιών, καθώς και μεθόδους και εργαλεία για την εξερεύνηση και κατανόηση του Σύμπαντος.
Εικόνα 4: αστροφυσική πολλαπλών αγγελιοφόρων. Credit: Caltech
Εικόνα 5: σχηματική απεικόνιση γεννεών Ελληνίδων Αστρονόμων (created with DALL-E)
Φυσικά μέσα σε όλα αυτά τα βαθιά επιστημονικά θέματα και μάλιστα στην κεντρική θέση, δε βρίσκεται άλλος από τον άνθρωπο. Γυναίκες, μητέρες, πνευματικές μητέρες και γιαγιές, μέντορες και εκπαιδευτές, ενεργά μέλη της κοινωνίας που η αγάπη τους για την επιστήμη και η αστείρευτη περιέργειά τους για την επιστημονική γνώση τις καθιστά στην κεντρική θέση, όχι μόνο της προσωπικής τους ζωής, αλλά και του επιστημονικού χώρου που καταλαμβάνουν. Από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας και τον σκεπτικισμό με τον οποίο αντιμετωπιζόταν μια αστρονόμος μέχρι την αποδοχή και στήριξη ενάντια σε διακρίσεις που εκλαμβάνουν οι Ελληνίδες αστρονόμοι, έχουμε κάνει τεράστια βήματα (Εικόνα 5). Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλα είναι ρόδινα και δε χρειάζεται να τα συζητάμε. Έρευνες έχουν δείξει ότι από μόλις 6 ετών τα κορίτσια θεωρούν τα αγόρια πιο έξυπνα από τα κορίτσια και τους άντρες πιο ικανούς από τις γυναίκες, με αποτέλεσμα να αμφιβάλλουν και για τις ίδιες τους τις ικανότητες, ειδικά όσων αφορά τα STEM. Αυτά τα στερεότυπα, που υπάρχουν ριζωμένα μέσα σε όλους μας, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, προσπαθούμε να εξαλείψουμε με την παρουσία μας στην επιστήμη και την εκπαίδευση, καθοδηγώντας τις επόμενες γενιές με το παράδειγμά μας.
Η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU), με αφορμή την ημέρα της γυναίκας, υποκινεί και υποστηρίζει εκδηλώσεις που αναγνωρίζουν τον ρόλο των γυναικών στην πρόοδο της επιστήμης, ενθαρρύνοντας γενικότερα τους πολίτες και ιδίως τους μαθητές να εξετάσουν το ενδεχόμενο σταδιοδρομίας στην επιστήμη της Αστρονομίας. Μπορείτε να μείνετε συντονισμένοι, ακολουθώντας μας και στα κοινωνικά δίκτυα για να ενημερώνεστε για τις δράσεις μας και να συμμετέχετε σε αυτές:
IAU National Astronomy Education Coordinators Greece
IAU National Outreach Coordinators – Greece
Παρακάτω παραθέτουμε σύντομα βιογραφικά, για μερικές από τις Ελληνίδες αστρονόμους (Εικόνα 6), επιστήμονες του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) καθώς και αστροφυσικούς μέλη της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ). Φυσικά η Ελληνική και διεθνής αστρονομική κοινότητα απαρτίζεται από πολύ περισσότερες συναδέλφους, που δημιουργούν εργαλεία και τεχνολογίες αιχμής και συμβάλλουν σημαντικά στην μελέτη και κατανόηση του διαστήματος. Σε αυτό το σημείο θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τις συναδέλφους που απέστειλαν βιογραφικά για την συνεργασία και τους ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία! Η διαδικασία συλλογής βιογραφικών έγινε με ανοιχτή πρόσκληση μέσω των mailing list της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρίας και του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ.
Εικόνα 6: Μερικές από τις Ελληνίδες Αστρονόμους, μέλη του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ και της ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ (2025)
Προσομοίωση της ύλης σε τροχιά γύρω από μια μαύρη τρύπα. Credit: NASA
Η Ελένη Αντωνοπούλου είναι υποψήφια διδάκτωρ στον Τομέα Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής του Ε.Κ.Π.Α., με ερευνητικό αντικείμενο τις μαγνητοϋδροδυναμικές προσομοιώσεις και τις εκλάμψεις σε περιοχές ακραίας βαρυτικής επίδρασης. Έχει ολοκληρώσει το Δίπλωμα Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Βασική Φυσική με ειδίκευση στην Αστροφυσική, Αστρονομία και Μηχανική, με βαθμό 9.67/10, και είναι πτυχιούχος Φυσικής με βαθμό 8.05/10. Από τον Οκτώβριο του 2024 είναι μέλος της διεθνούς σύμπραξης Event Horizon Telescope Collaboration και συμμετέχει σε ερευνητικό έργο στο Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει δύο επιστημονικές δημοσιεύσεις από το 2024, έχει πραγματοποιήσει πέντε επιστημονικές ομιλίες και έχει συμμετάσχει σε περισσότερα από 15 διεθνή συνέδρια. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στην επικοινωνία της επιστήμης μέσω εκδηλώσεων όπως η Παγκόσμια Εβδομάδα Διαστήματος και το Athens Science Festival και συμμετέχει σε εθελοντικές δράσεις περιβαλλοντικού και φιλοζωικού χαρακτήρα.
Credit: ESA
Η Στεφανία Αρχοντή είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στην Υπολογιστική Φυσική και πτυχίου Φυσικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Με υπόβαθρο στις αριθμητικές μεθόδους, και την τεχνητή νοημοσύνη, έχει αποκτήσει εμπειρία ως προγραμματιστής λογισμικού, με εξειδίκευση στη βελτιστοποίηση αλγορίθμων και την αυτοματοποίηση με τη χρήση τεχνικών μηχανικής μάθησης. Οι τομείς εξειδίκευσής της περιλαμβάνουν την ανάπτυξη λύσεων βασισμένων στην τεχνητή νοημοσύνη, την υπολογιστική μοντελοποίηση και την ανάλυση δεδομένων, ιδίως στο πλαίσιο της αστροφυσικής έρευνας και των εφαρμογών. Επί του παρόντος, είναι μέλος της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, όπου συμβάλλει στην καθημερινή λειτουργία του Ελληνικού Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος σύμπραξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Διαστημική Επιτήρηση και Παρακολούθηση (SST).
Ενεργός γαλαξίας Hercules A. Credit: ακτίνες-X: NASA/CXC/SAO; οπτικό: NASA/STScI; ραδιοκύματα: NSF/NRAO/VLA.
Η Δρ. Ελένη Βαρδουλάκη είναι μονογονέας και Αστροφυσικός στο ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ, μέλος της ομάδας Εθνικών Συντονιστών για την Εκπαίδευση στην Ελλάδα του Office of Astronomy for Education της IAU και Επιστημονική Υπεύθυνος του εκπαιδευτικού προγράμματος RADIIO (χρηματοδότηση: IAU Office of Astronomy for Development). Έχει διδακτορικό (Παν/μιο της Οξφόρδης), μελετά τα ενεργά κέντρα γαλαξιών και την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον με τηλεσκόπια στο ευρύ ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και έχει πολυετή εμπειρία στην έρευνα, την επίβλεψη φοιτητών, την επικοινωνία της επιστήμης (Rogue Astrophysics & Astronomy on Tap) και την εκπαίδευση. Έχει δουλέψει σε 7 διεθνή Ινστιτούτα (Αγγλία, Πορτογαλία, Αμερική, Ελλάδα και Γερμανία). Είναι co-PI του προγράμματος επιστήμης πολιτών Radio Galaxy Zoo EMU, η βασική επιμελήτρια και συν-συγγραφέας του ‘Data-Intensive Radio Astronomy: Bringing Astrophysics to the Exabyte Era’ (Vardoulaki et al. 2024, Nature Springer) και συγγραφέας των ‘Το σύμπαν στον τσεπάκι σου’ & ‘Ο Πλούτωνας, ο μικρός πλανήτης με τη μεγάλη καρδιά’.
Η Δρ. Καλλιόπη Άρτεμις Βουδούρη ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στο Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2019. Έχει πάνω από 10 χρόνια εμπειρίας στην τηλεπισκόπηση αερολυμάτων, με εξειδίκευση στις μετρήσεις, τη βαθμονόμηση και τη συντήρηση lidar. Ως επιστήμονας στο ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ NOA-ReACT, η Κέλλυ εστιάζει στη μελέτη των αερολυμάτων και των νεφών με τη χρήση ενεργητικών και παθητικών τεχνικών τηλεπισκόπησης.
Σχηματική απεικόνιση μηχανικής ουρανίων σωμάτων (created with DALL-E)
Η Δρ. Μαρία Χρ. Γουσίδου-Κουτίτα είναι μόνιμη Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του Μαθηματικού Τμήματος της Σχολής Θετικών Επιστημών Α.Π.Θ., όπου υπηρέτησε για 44 χρόνια, μέχρι την αφυπηρέτησή της το 2019. Είναι μητέρα 3 παιδιών, 4 εγγονών και εν αναμονή του 1ου δισέγγονου! Απέκτησε το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Manchester (1980) υπό την επίβλεψη του Καθηγητή Zdenek Kopal, με θέμα το Elliptic Restricted Problem of three-bodies και εφαρμογές στη δυναμική των δορυφόρων της Σελήνης. Δίδαξε μαθήματα Η/Υ, Αριθμητικής Ανάλυσης και Υπολογιστικών Μαθηματικών, ενώ συνέγραψε επιστημονικές εργασίες και πανεπιστημιακά βιβλία. Επέβλεψε τέσσερις διδακτορικές διατριβές και είχε επίσης σημαντική συμβολή στη μηχανοργάνωση του Μαθηματικού Τμήματος. Ως Αναλύτρια-Προγραμματίστρια, εργάστηκε στους πρώτους υπολογιστές στην Ελλάδα (Univac 1106), συνεισφέροντας στον έλεγχο και τη διόρθωση προγραμμάτων επιστημονικών εφαρμογών.
Ηλιακή έκλαμψη Credit: SOHO (ESA & NASA)
Η Δρ. Ελένη Δάρα είναι αριστούχος απόφοιτος του Κολλεγίου Pierce και σπούδασε Φυσική στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο με υποτροφία του ΙΚΥ, καθώς και Φυσική Ανωτέρας Ατμόσφαιρας στο μεταπτυχιακό του τμήμα. Απέκτησε διδακτορικό στις ηλιακές προεξοχές υπό την επίβλεψη καθηγητών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και του Αστεροσκοπείου Ondřejov. Διετέλεσε ερευνήτρια στο Κέντρο Ερευνών Αστρονομίας (ΚΕΑΕΜ) της Ακαδημίας Αθηνών, όπου έγινε η πρώτη αστρονόμος που απέκτησε την πρώτη βαθμίδα και η μοναδική μέχρι σήμερα γυναίκα διευθύντρια του ΚΕΑΕΜ. Συνεργάστηκε με το Ινστιτούτο Αστροφυσικής των Παρισίων, συμμετείχε σε αποστολές ηλιακών εκλείψεων και εργάστηκε στο Αστεροσκοπείο Sacramento Peak των ΗΠΑ. Ως συνταξιούχος, ασχολείται εθελοντικά με την εκπαίδευση μαθητών φυλακών, δίνει εκλαϊκευτικές ομιλίες και μεταφράζει επιστημονικά κείμενα.
Τρισδιάστατη απεικόνιση υπόλειμμα υπερκαινοφανή αστέρα. Credit: NASA/CXC/JPL-Caltech/MIT
Η Δρ. Σοφία Δερλώπα είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικής τού Πανεπιστημίου Πατρών, απ’ όπου απέκτησε και το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης με αντικείμενο διπλωματικής εργασίας πάνω στους Κβαντικούς Υπολογιστές. Το 2016 ξεκίνησε τη Διδακτορική της διατριβή στο Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σε συνεργασία με το Τμήμα Φυσικής τού Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, με αντικείμενο μελέτης τα υπολείμματα υπερκαινοφανών αστέρων και την τρισδιάστατη απεικόνισή τους. Το 2021 απέκτησε το Διδακτορικό της δίπλωμα με υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Aπό τον Νοέμβριο του 2022 εργάζεται ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΙΑΑΔΕΤ στα πλαίσια του προγράμματος GR-SST που περιλαμβάνει παρατήρηση δορυφόρων με τη χρήση τού 1,2μ τηλεσκοπίου στο Κρυονέρι Κορινθίας.
Dust in the atmosphere of planet Earth. Credit: NASA
Η Ελένη Δρακάκη είναι διδακτορική φοιτήτρια στο Τμήμα Γεωγραφίας του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών (HUA). Εξειδικεύεται στη μελέτη της μεταφοράς ορυκτής σκόνης, διερευνώντας ιδιαίτερα τις επιπτώσεις της σκόνης μέσα στα νέφη. Αξιοποιώντας περιφερειακά ατμοσφαιρικά μοντέλα, εφαρμόζει την εμπειρία της στην ανάλυση δεδομένων και την ανάπτυξη μοντέλων που έχουν τις ρίζες τους στη θεωρητική φυσική και τις διατυπώσεις, συμπληρωμένες από γνώσεις παρατήρησης. Είναι επιστημονικό μέλος του Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (IAASARS) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) από το 2020 με συμμετοχή σε διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα (ERC, προγράμματα ESA, πρωτοβουλίες HorizonEU). Είναι επίσης μητέρα δύο παιδιών, 12 και 7 ετών.
Σμήνος γαλαξιών. Credits: NASA, ESA, M. J. Lee, and H. Ford (Johns Hopkins University)
Η Ελευθερία Δρίγγα αποφοίτησε από το τμήμα Φυσικής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 2017, έχοντας επιλέξει την κατεύθυνση της Αστρονομίας. Στη συνέχεια παρακολούθησε το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών “Υπολογιστικής Φυσικής” του ιδίου τμήματος το οποίο και ολοκλήρωσε το 2020. Κατά την εκπόνηση της πτυχιακής και διπλωματικής της εργασίας ασχολήθηκε με AGN στο φάσμα των ραδιοκυμάτων και των ακτίνων Χ. Από τον Φεβρουάριο του 2022 εκπονεί το διδακτορικό της στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών υπό την επίβλεψη του Ηλία Κουλουρίδη και του καθ. Μανώλη Πλειώνη. Τα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στα AGN και τα σμήνη γαλαξιών.
created with DALL-E
Η Δρ. Άννα Καμπούρη είναι απόφοιτος του τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έλαβε το μεταπτυχιακό και διδακτορικό της δίπλωμα ειδίκευσης στη Μετεωρολογία, Κλιματολογία και Ατμοσφαιρικό Περιβάλλον του Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ. Από το 2019 συνεργάζεται με την ερευνητική ομάδα ReACT του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ. Η διδακτορική της έρευνα επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη ενός προηγμένου αλγορίθμου αντιστροφής για την καλύτερη εκτίμηση του ρυθμού και του ύψους εκπομπής των ηφαιστειακών αερολυμάτων. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αποτελούν η μελέτη των πηγών και εκπομπών των αιωρούμενων σωματιδίων καθώς και η μεταφορά τους με τη χρήση ατμοσφαιρικών μοντέλων διασποράς και μεθόδων τηλεπισκόπησης, με σκοπό την πληρέστερη κατανόηση των μηχανισμών που συμβάλλουν στη διασπορά των σωματιδίων αλλά και τον χαρακτηρισμό τους ως προς την προέλευση και τις φυσικοχημικές τους ιδιότητες.
Η Σταυρούλα Κατσιώλη είναι φυσικός με εξειδίκευση στην Αστροφυσική και την Κοσμολογία, με πάθος για την εξερεύνηση του Σύμπαντος. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Πατρών, όπου συνέχισα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές ερευνώντας διπλά εκλειπτικά συστήματα αστέρων. Η πρώτη της επαφή με την παρατήρηση του ουρανού μέσω τηλεσκοπίου την ενθουσίασε και την ώθησε να εμβαθύνει στη μελέτη του Σύμπαντος. Τον Δεκέμβριο του 2019 ξεκίνησε τη διδακτορική μου διατριβή στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Η έρευνά της εστιάζει στην εξέλιξη των κοντινών γαλαξιών, χαρτογραφώντας και αναλύοντας τις φυσικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στο εσωτερικό τους.
Παρατηρήσεις υψηλής ανάλυσης σε εννέα κοντινούς σπειροειδείς γαλαξίες στο 1,15 mm (πάνω) και 2 mm (κάτω). Credit: Nersesian et al. (2024)
Η Δήμητρα Κουκλάκη είναι διδακτορική φοιτήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Η έρευνά της επικεντρώνεται στην αξιολόγηση της επίδρασης της ατμοσφαιρικής σύνθεσης στη φασματική ηλιακή ακτινοβολία και την ηλιακή ενέργεια. Η εμπειρία της στο πεδίο ξεκίνησε το 2020 με επίγειες μετρήσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και άλλων ατμοσφαιρικών παραμέτρων σε πειραματικές εκστρατείες πεδίου. Από το 2023 είναι επιστημονικό μέλος του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ και επικεντρώνεται στην επίδραση των αερολυμάτων στην ηλιακή ακτινοβολία, χρησιμοποιώντας συνεργιστικές ατμοσφαιρικές μετρήσεις, συνδυάζοντας επίγειες και δορυφορικές παρατηρήσεις μαζί με τεχνικές μοντελοποίησης. Το έργο της στοχεύει στον εμπλουτισμό της κατανόησης και της υπάρχουσας γνώσης σχετικά με τον προϋπολογισμό της ακτινοβολίας της Γης, συμβάλλοντας σε εφαρμογές ηλιακής ενέργειας, στην πρόγνωση του καιρού και στις κλιματικές προβλέψεις.
Απεικόνιση ατμοσφαιρών εξωπλανητών (Credit: ESA/Hubble, N. Bartmann)
Η Δρ. Αθηνά Κουστένη είναι διευθύντρια έρευνας στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) της Γαλλίας, με έδρα το Αστεροσκοπείο του Παρισιού. Ως αστροφυσικός ειδικεύεται στις πλανητικές επιστήμες, εστιάζοντας στη μελέτη πλανητικών ατμοσφαιρών και επιφανειών, καθώς και στις κατοικήσιμες συνθήκες στο Ηλιακό Σύστημα και τους εξωπλανήτες. Συμμετέχει στον σχεδιασμό και την ανάλυση δεδομένων από διαστημικές αποστολές, όπως οι JUICE και ARIEL της ESA και η MMX της JAXA. Έχει ηγηθεί εκστρατειών παρατήρησης με μεγάλα τηλεσκόπια και έχει χρησιμοποιήσει το Υπέρυθρο Διαστημικό Παρατηρητήριο (ISO) για πλανητικές έρευνες. Παράλληλα, διαδραματίζει ηγετικό ρόλο σε διεθνείς διαστημικούς οργανισμούς, προεδρεύοντας στην ομάδα COSPAR για την πλανητική προστασία και στο Τμήμα Πλανητικών Επιστημών της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας. Επιπλέον, είναι μέλος της επιτροπής διαστημικού προγραμματισμού της CNES και προεδρεύει του Τμήματος ΣΤ της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης (IAU), συμβάλλοντας ενεργά στη χάραξη της παγκόσμιας διαστημικής στρατηγικής.
Ηλιακός άνεμος και αλληλεπίδραση με μαγνητόσφαιρα της Γης. Credit: NASA/SOHO
Η Δρ. Δήμητρα Κουτρούμπα είναι είναι ερευνήτρια στο CNRS στη Γαλλία. Έχει πτυχίο Φυσικής από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, μεταπτυχιακό και διδακτορικό στην Αστροφυσική από το Πανεπιστήμιο Pierre et Marie Curie (Paris VI), και εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στη NASA (Goddard Space Flight Center). Ειδικεύεται στη μελέτη της ηλιόσφαιρας και του ηλιακού ανέμου, και πιο συγκεκριμένα στις εκπομπές ακτίνων Χ από τις ανταλλαγές φορτίων του ηλιακού ανέμου με τα πλανητικά περιβάλλοντα και το μεσοπλανητικό νέφος, για τις οποίες ανέπτυξε προηγμένα μοντέλα. Επίσης, συνέβαλε στην ερμηνεία παρατηρήσεων UV και ακτίνων Χ της ηλιόσφαιρας και των πλανητικών εξωσφαιρών. Είναι ενεργό μέλος διαστημικών αποστολών της ESA και της NASA (π.χ. SOHO/SWAN, BepiColombo/PHEBUS, SMILE).
Κυκλώνας. Credit: NASA/GSFC, MODIS Rapid Response Team, Jacques Descloitres
Η Ηλιάνα Κουτσούπη απέκτησε το πτυχίο της στη Φυσική το 2021 και ολοκλήρωσε το μεταπτυχιακό της στον Τομέα Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το 2023. Κατά τη διάρκεια του μεταπτυχιακού της, μελέτησε τη συσχέτιση μεταξύ των μπλοκ Ωμέγα και των καυσώνων στην περιοχή της Μεσογείου. Ως υποψήφια διδά κτορας στο ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ NOA-ReACT, η Ηλιάνα επικεντρώνεται στη μελέτη των νεφών και των αερολυμάτων με τη χρήση ενεργητικών και παθητικών τεχνικών τηλεπισκόπησης, με εξειδίκευση στην ανάλυση δορυφορικών δεδομένων και συμβολή στην κλιματική έρευνα. Μελετά επίσης διάφορα σχήματα παραμετρο ποίησης της μικροφυσικής με το μοντέλο WRF, προκειμένου να κατανοήσει την επίδραση των αερολυμάτων στην ανάπτυξη τροπικού τύπου κυκλώνων στη Μεσόγειο Θάλασσα.
Πτολεμαϊκό διάγραμμα ενός γεωκεντρικού συστήματος, από τον αστρικό άτλαντα Harmonia Macrocosmica του χαρτογράφου Andreas Cellarius, 1660. Credit: Encyclopædia Britannica
Η Δρ. Μαρία Κρουσταλλούδη είναι Μαθηματικός υπηρέτησε 30 χρόνια στην Δευτερο- βάθμια Εκπαίδευση (δύο ως διευθύντρια Λυκείου). Σπούδασε Μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και απέκτησε μεταπτυχιακό (2001) και διδακτορικό (2006) στην Επιστήμη της Μηχανικής από το ΕΜΠ. Δίδαξε ως λέκτορας στο ΤΕΙ Χαλκίδας (2007-2009). Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την Ουράνια Μηχανική, τη Δυναμική Στερεού Σώματος και τη Μη Γραμμική Δυναμική. Η έρευνά της επικεντρώνεται στην ανάπτυξη αριθμητικών μεθόδων για μη γραμμικά συστήματα, στη μελέτη σύγκλισης αυτών (attracting regions) και στη μελέτη των δυναμικών χαρακτηριστικών (σημεία ισορ- ροπίας, περιοχές λύσεων, περιοδικές τροχιές, bifurcations, ευστάθεια) ενός ή ζεύγους μικρών σωμάτων (αστεροειδών ή τεχνητών δορυφόρων) στο πεδίο Ν μεγάλων σωμάτων, με Νευτώνεια ή Μετα-Νευτώνεια δυναμικά. Έχει δημοσιεύσει 5 επιστημονικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά, έχει λάβει μέρος σε 10 σε διεθνή συνέδρια αστρονομίας.
created with DALL-E
Η Μυρτώ Κωλέττη είναι υποψήφια διδάκτωρ Ηλιακής Φυσικής στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ και το Κέντρο Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Φυσικής ΕΚΠΑ με μεταπτυχιακές σπουδές στην Διαστημική Επιστήμη, Τεχνολογίες και Εφαρμογές στο Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Στην έρευνα της επικεντρώνεται στη φασματοσκοπική και πολυφασματική μελέτη πιδάκων πλάσματος μικρής κλίμακας σε στεμματικές οπές, αξιοποιώντας τεχνικές μηχανικής εκμάθησης. Ταυτόχρονα εργάζεται ως AI developer στον τομέα της Ενέργειας, αναπτύσσοντας αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης και ανάλυσης δεδομένων. Η ερευνητική της εργασία έχει δημοσιευτεί στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics και έχει παρουσιαστεί σε διεθνή και ευρωπαϊκά συνέδρια, όπως το COSPAR και το European Astronomical Society Annual Meeting.
Πλανητικό Νεφέλωμα Southern Ring Nebula. Credit: MIRI/JWST
Η Λυδία Κωνσταντίνου αποφοίτησε από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών το 2021 και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη «Φυσική και Τεχνολογικές Εφαρμογές» στο Εθνικό και Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ). Από τον Νοέμβριο του 2023 είναι υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών και μέλος της ομάδας MINOTAUR στο Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Η έρευνά της επικεντρώνεται σε συστάδες μοριακού υδρογόνου σε πλανητικά νεφελώματα (PNe). Τα ενδιαφέροντά της περιλαμβάνουν οπτικές και εγγύς υπέρυθρες παρατηρήσεις των PNe και τη χρήση της μηχανικής μάθησης για τη διάκριση του φωτοϊονισμού από τους κρουστικούς μηχανισμούς στα ίδια αντικείμενα, για την κατανόηση των όψιμων σταδίων της εξέλιξης των αστέρων χαμηλής και ενδιάμεσης μάζας όπως ο Ήλιος.
Απεικόνιση μαγνητικού πεδίου Ήλιου
Η Ευαγγελία Λιοκάτη γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Αποφοίτησε το 2012 από το Τμήμα Φυσικής της Σχολής Θετικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Έλαβε το μεταπτυχιακό της δίπλωμα το 2016 υπο την επιβλεψη του καθηγητή κ. Αλέξανδρου Νίντου, όπου μελέτησε τον ρόλο του μεγάλης κλίμακας μαγνητικού πεδίου που περιβάλλει τα ηλιακά κέντρα δράσης ως παράγοντα που τείνει να αναστείλει εκρήξεις. Αναγορεύτηκε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 2024 με τον ίδιο επιβλέποντα. Στη διδακτορικής της διατριβή ασχολήθηκε με τη μελέτη του ρόλου της μαγνητικής ελικότητας και μαγνητικής ενέργειας καθώς και της ελεύθερης μαγνητικής ενέργειας στην έναρξη εκρηκτικών φαινομένων σε ηλιακά κέντρα δράσης. Σήμερα είναι μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Ακαδημία Αθηνών και συνεργάζεται με τον Δρ. Σταμάτιο Κριμιζή και Δρ. Κωνσταντίνο Διαλυνά, με αντικείμενο έρευνας τη μελέτη των ενεργητικών ιόντων στην ηλιοθήκη και τον μεσοαστρικό χώρο με μετρήσεις από τις αποστολές Voyager.
Απεικόνιση – Μουσική του ηλιακού ανέμου (created with DALL-E)
Η Δρ. Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού είναι Αστροφυσικός στο ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ, υπεύθυνη του Κέντρου Επισκεπτών Θησείου και μέλος της ομάδας Εθνικών Συντονιστών για την Διάχυση στην Ελλάδα (National Outreach Coordinator – NOC) της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης IAU. Έλαβε Πτυχίο Φυσικής και Μεταπτυχιακό Δίπλωμα στην Φυσική Ατμόσφαιρας και Περιβάλλοντος από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, στην Θεσσαλονίκη. Στην Διδακτορική Διατριβή της ασχολήθηκε με την «Ανάπτυξη και Εξασθένηση Μαγνητικών Καταιγίδων στο Γεωδιάστημα» . Μετά το πέρας της διδακτορικής της διατριβής εργάστηκε ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΙΑΑΔΕΤ. Το ερευνητικό της υπόβαθρο αφορά στην προσομοίωση επιτάχυνσης φορτισμένων σωματιδίων στην γήινη μαγνητόσφαιρα κατά τη διάρκεια μαγνητικών καταιγίδων. Έχει λάβει πτυχίο μονωδίας. Είναι υπεύθυνη για δράσεις διάχυσης της επιστήμης στο ΙΑΑΔΕΤ. Δίνει διαλέξεις και αρθογραφεί με σκοπό την δημόσια κατανόηση της αστρονομίας και διαστημικής φυσικής προς τους μαθητές και το ευρύ κοινό. Οργανώνει και συμμετέχει σε βραδιές που συνδυάζουν την μουσική με την ποίηση και την αστρονομία.
Διδάσκοντας STEAM (created with DALL-E)
Η Δρ Μαργαρίτα Μεταξά είναι Καθηγήτρια Αρσακείου, διδάκτωρ Αστροφυσικής (ΕΚΠΑ). Είναι η πρώτη Αστρονόμος που διακρίθηκε στην εκπαίδευση και διάχυση της Αστρονομίας, πανελλαδικά και διεθνώς. Είναι National Outreach Coordinator για την Ελλάδα (2021 – 2027), και μέλος της OC της Commission C1 της IAU από το 2003. Έχει συντονίσει/συμμετάσχει σε πολλά ευρωπαϊκά, και διεθνή ερευνητικά εκπαιδευτικά προγράμματα μεγάλης εμβέλειας (IAU, ESO, MINERVA, IEΠ, ΥΠΕΠΘ, UNESCO) κ.α.. Έχει εισάγει και οργανώσει πανελλαδικά τα πρώτα Θερινά Σχολεία Αστροφυσικής (ΕΑΑ, 1996). Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα συμπεριλαμβάνονται η STEM/ STEAM εκπαίδευση, όπου εισήγαγε πρόγραμμα διαστημικής για 3 τάξεις βασισμένο σε εκπαιδευτικό υλικό της NASA, στα Αρσάκεια. Έχει τιμηθεί με το Silver Prize of the European Awards for Lifelong Learning (EU-Hands on Universe) και από την International Dark Sky Association για το εκπαιδευτικό έργο της στην προστασία του νυχτερινού ουρανού. Έχει πάνω από 50 δημοσιεύσεις σε συνέδρια, περιοδικά κλπ. Και έχει συμμετάσχει σε επιμορφώσεις καθηγητών στην Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική.
Ενεργός γαλαξίας με πίδακες ακτινοβολίας και αστρογένεση. Credit: ESO/M. Kornmesser
Η Δρ. Βασιλεία-Ασπασία Μασούρα γεννήθηκε στη Λάρισα το 1985. Έλαβε πτυχίο και μεταπτυχιακό δίπλωμα Φυσικής από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (2010) και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (2016), αντίστοιχα. Με την έναρξη των σπουδών της εισήχθη στην αγορά εργασίας ως εκπαιδευτικός και ως εργαζόμενη σε άλλα πεδία, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. To 2021 έλαβε το διδακτορικό της δίπλωμα στην Αστροφυσική από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Κατά τη διάρκεια της διδακτορικής της πορείας, υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού «Κόsμος». Από το 2021 εργάζεται στο Instituto de Física de Cantabria (IFCA), στην Ισπανία, ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια. Η έρευνά της εστιάζει στην αλληλεπίδραση του Ενεργού Γαλαξιακού Πυρήνα με τον περιβάλλοντα γαλαξία του. Παράλληλα, αρθρογραφεί σε περιοδικά εκλαϊκευμένης επιστήμης στην Ισπανία.
Απεικόνιση κοσμικών ακτίνων. Credit: ASPERA/Novapix/L. Bret
Η Δρ. Αθηνά Μελή έλαβε το διδακτορικό της στην Αστροφυσική από το Imperial College London (2003) και συνέχισε με υποτροφίες Max-Planck-Gesellschaft και Marie Sklodowska-Curie. Έχει διδάξει και διεξαγάγει έρευνα σε κορυφαία πανεπιστήμια, όπως Max-Planck Institute for Radioastronomy στη Βόννη της Γερμανίας, Imperial College London, Erlangen-Nuremberg, Αθηνών, Liège και Gent. Σήμερα είναι Καθηγήτρια Αστροφυσικής στο North Carolina A&T State University και διευθύνει το Πλανητάριο του Πανεπιστημίου. Το 2024 απέσπασε ερευνητική χρηματοδότηση από το Πανεπιστήμιο του Yale. Διετέλεσε πρόεδρος της εκτελεστικής επιτροπής της NASA PhysPAG και είναι συμπρόεδρος της ομάδας κοσμικών ακτίνων και νετρίνων (CRN SIG). Έχει δημοσιεύσει πάνω από 200 επιστημονικές εργασίες και συμμετέχει σε διεθνή πειράματα, όπως τα AUGER, IceCube, Km3Net, JEM-EUSO, POEMMA/PBR και Athena X-ray Observatory. Εκτός από το ερευνητικό της έργο, συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση στρατηγικών διαστημικών αποστολών, συνεργαζόμενη με διεθνείς οργανισμούς και πειραματικές ομάδες για τη μελέτη των ακραίων φαινομένων του σύμπαντος.
Απεικόνιση έκρηξης σουπερνόβα. Credit: European Southern Observatory/L. Calçada
Η Δρ. Άλκηστις Μπονάνου έλαβε το διδακτορικό της στην Αστρονομία από το Harvard University (2005) και πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα ως Vera Rubin Fellow στο Carnegie Institution of Washington και ως Giacconi Fellow στο Space Telescope Science Institute. Από το 2009 εργάζεται στο ΙΑΑΔΕΤ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, όπου από το 2022 είναι Διευθύντρια Ερευνών. Το 2011 βραβεύτηκε με το L’Oreal-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη, ενώ το 2017 έλαβε ERC Consolidator Grant. Έχει προσελκύσει πάνω από 3,5 εκατ. ευρώ σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα και έχει περισσότερες από 80 δημοσιεύσεις, 4000 αναφορές και h-index 35. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την εξωγαλαξιακή κλίμακα των αποστάσεων, τους αστέρες μεγάλης μάζας, την αστρική μεταβλητότητα και τους παραγήινους αστεροειδείς.
Επιπτώσεις διαστημικού καιρού. Credit: ESA/Science Office
Η Δρ. Αδαμαντία Ζωή Μπούτση είναι πτυχιούχος του Τμήματος Φυσικής, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και κάτοχος Μ.Δ.Ε. στη Διαστημική Επιστήμη, Τεχνολογίες και Εφαρμογές, του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου & του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Το 2023 ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή, με τίτλο «Διερεύνηση της πιθανότητας ανάπτυξης γεωμαγνητικώς επαγομένων ρευμάτων στον Ελλαδικό χώρο», στο τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ. Κατά τη διάρκεια των διδακτορικών της σπουδών έλαβε υποτροφίες από το Ίδρυμα Λεβέντη και το ΙΚΥ. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται κυρίως στον διαστημικό καιρό, την επίγεια μαγνητομετρία, και τις γεωμαγνητικές διαταραχές (κυρίως γεωμαμαγνητικώς επαγόμενα ρεύματα). Από το 2018 συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του ΕΑΑ, σε θέματα που αφορούν τις επιπτώσεις του διαστημικού καιρού στη Γη.
Solar Orbiter: ESA/ATG medialab; Parker Solar Probe: NASA/Johns Hopkins APL
Η Δρ. Ελένη Νίκου σπούδασε Φυσική και απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με έρευνα στην χωρική σχέση ηλιακών εκλάμψεων και εκτοξεύσεων στεμματικής μάζας. Έπειτα εγγράφηκε στο διδακτορικό πρόγραμμα Φυσικής του George Mason University στις ΗΠΑ, όπου μελέτησε τη δομή και την εξέλιξη των εκτοξεύσεων στεμματικής μάζας (CME), λαμβάνοντας το διδακτορικό της το 2024. Υπήρξε πρέσβειρα του οργάνου DKIST και η εργασία της για την 3D τεχνική για την προσαρμογη της γεωμετρίας των CME τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης φοιτητικής παρουσιασης στον ετήσιο διαγωνισμό του τομεα Ηλιακής Φυσικής της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας (Συνέρδιο TESS, 2022). Σήμερα, είναι μεταδιδακτορική υπότροφος του NRC στο Naval Research Laboratory των ΗΠΑ, όπου συνεχίζει την έρευνά της στη δομή και την εξέλιξη των CME, αξιοποιώντας δεδομένα από τις αποστολές Solar Orbiter και Parker Solar Probe.
Credit: NASA
Η Μαρίνα Παπαθανασίου απέκτησε το πτυχίο της στη Φυσική με ειδίκευση στην Αστρονομία από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης το 2015. Ακολούθως, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Φυσική και Μηχανική της Γης και του Διαστήματος στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας (DTU), με έμφαση στη Διαστημική Έρευνα. Το 2020, η Μαρίνα εντάχθηκε στο Danish e-Infrastructure Cooperation (DeiC) ως Scientific Application Engineer, συμβάλλοντας σε πρωτοβουλίες έρευνας και διαχείρισης δεδομένων με έμφαση στις ηλεκτρονικές υποδομές και τις τεχνολογίες ανοικτού κώδικα. Από τον Σεπτέμβριο του 2024, συμμετέχει στο BEYOND Earth Observation Centre του NOA, εργαζόμενη ως DevOps Engineer. Στο νέο της ρόλο, είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση της υποδομής για τις υπηρεσίες του Κέντρου και την επίβλεψη της παρακολούθησης των λειτουργιών του επίγειου τμήματος. Τα καθήκοντά της περιλαμβάνουν την παρακολούθηση της εισροής δεδομένων από τους δορυφόρους, την ανάλυση της ταχύτητας και της ποιότητας των προϊόντων δεδομένων και τη διασφάλιση ισχυρών λειτουργιών του δικτύου.
Αστροφυσική πολλαπλών αγγελιοφόρων. Credit: DESY
Η Δρ. Μαρία Πετροπούλου έλαβε διδακτορικό στις Φυσικές Επιστήμες από το ΕΚΠΑ (2013) και πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στα Πανεπιστήμια Purdue και Princeton ως Einstein και Lyman Spitzer Fellow. Από το 2020 είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο ΕΚΠΑ. Έχει βραβευτεί από την Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία (2015), το ίδρυμα MERAC (2016) και το L’Oreal-UNESCO (2021), ενώ έλαβε χρηματοδότηση 199k€ από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (2022). Έχει 97 δημοσιεύσεις, ~3700 αναφορές και h-index 35, με πάνω από 30 προσκεκλημένες ομιλίες. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν την Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών και Πολλαπλών Αγγελιοφόρων, με έμφαση στη μελέτη ακτινοβολίας σε αστροφυσικά πλάσματα, την επιτάχυνση σωματιδίων και την παραγωγή νετρίνων. Επιβλέπει 2 διδακτορικούς και 5 μεταπτυχιακούς φοιτητές (1 σε εξέλιξη), ενώ έχει καθοδηγήσει 3 διδακτορικούς και 4 μεταπτυχιακούς φοιτητές από ευρωπαϊκά πανεπιστήμια σε δίμηνες και τρίμηνες ερευνητικές πρακτικές, συμβάλλοντας ενεργά στην εκπαίδευση της επόμενης γενιάς αστροφυσικών.
Ηλιακός ραδιοφασματογράφος ARTEMIS-IV/JLS. Credit: University of Athens
Η Δρ. Παναγιώτα Πρέκα-Παπαδήμα είναι αφυπηρετήσασα Επίκουρος Καθηγήτρια Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μέλος του Σώματος Ομοτίμων Καθηγητών ΕΚΠΑ. Η ερευνητική της δραστηριότητα επικεντρώνεται στη Ηλιακή Φυσική, μελετώντας τη ραδιοεκπομπή από ηλιακά κέντρα δράσης, την ηλιακή δραστηριότητα, ενώ έχει ασχοληθεί και με την Αρχαιο αστρονομία. Υπήρξε επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος συντήρησης του ηλιακού ραδιοφασματογράφου ARTEMIS-IV/JLS. Έχει δημοσιεύσει 150 επιστημονικές εργασίες, έχει συγγράψει δύο βιβλία και έχει συμμετάσχει σε 116 συνέδρια, ενώ έχει διατελέσει κριτής σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και Guest Editor στο ATMOSPHERE. Η εκπαιδευτική της πορεία περιλαμβάνει πολυετή διδασκαλία μαθημάτων Ηλιακής Φυσικής και Αστρονομίας, καθώς και την επίβλεψη πολλών μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών. Παράλληλα, συμμετέχει ενεργά στην επικοινωνία της επιστήμης μέσω διαλέξεων, άρθρων και συνεντεύξεων.
Απεικόνιση πρωτοπλανητικού δίσκου. Credit: ESO/L. Calçada
Η Δρ. Σοφία Σαβίδου ξεκίνησε το ταξίδι της στην Αστροφυσική από το Φυσικό Αθήνας, ακολουθώντας τη σχετική κατεύθυνση. Επιθυμώντας να συνεχίσει τις σπουδές της και να εστιάσει αποκλειστικά στην Αστροφυσική, αλλά και να ζήσει στο εξωτερικό, μετέβη στο Lund της Σουηδίας για μεταπτυχιακές σπουδές. Η μεταπτυχιακή της εργασία επικεντρώθηκε στους πρωτοπλανητικούς δίσκους, ωστόσο ήθελε να συνδέσει τη δουλειά της ακόμα περισσότερο με τον σχηματισμό πλανητών. Έτσι, ακολούθησε τον επιβλέποντά της στο Max Planck Institute for Astronomy στη Χαϊδελβέργη της Γερμανίας, όπου και παραμένει ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια. Το κύριο ερευνητικό της ενδιαφέρον αφορά το πώς οι συνθήκες κατά τη διάρκεια ζωής ενός πρωτοπλανητικού δίσκου επηρεάζουν και διαμορφώνουν τον σχηματισμό πλανητών. Κατά τη διάρκεια του διδακτορικού της είχε την τύχη να γίνει μητέρα, γεγονός που της επέτρεψε να αντιληφθεί ακόμη βαθύτερα τις προκλήσεις αυτής της καριέρας, ειδικά για τις γυναίκες και ιδιαίτερα για όσες είναι μητέρες. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την πορεία έπαιξε η εξαιρετική στήριξη και τα πρότυπα που είχε, τόσο από την οικογένειά της όσο και από τον επαγγελματικό της χώρο. Στα επόμενα βήματά της επιδιώκει να συνδυάσει τα θεωρητικά της μοντέλα με τις παρατηρήσεις, αναζητώντας μοτίβα που αποκαλύπτουν οι αστρονομικές μετρήσεις, όπως η χημική σύσταση των δίσκων κοντά στα άστρα τους μέσω του JWST. Για τον σκοπό αυτό, από τον Νοέμβριο θα συνεχίσει την έρευνά της στο Space Telescope Science Institute στη Βαλτιμόρη των Ηνωμένων Πολιτειών, ως μέλος του JDISCS survey.
Credit: NASA Ames Research Center
Η Δρ Ανεζίνα Σολωμονίδου είναι πλανητολόγος που ειδικεύεται στην πλανητική γεωλογία και ερευνά τους δυνητικά κατοικήσιμους κόσμους του ηλιακού μας συστήματος. Είναι Ειδική Επιστήμονας του Ελληνικού Κέντρου Διαστήματος. Έχει αποκτήσει το διδακτορικό της τίτλο στην Αστρονομία και Αστροφυσική από το Αστεροσκοπείο του Παρισιού στη Γαλλία. Έχει εργαστεί πολλά χρόνια στο Jet Propulsion Laboratory (JPL) της NASA και στο Caltech στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια, στις αποστολές Cassini-Huygens και Europa Clipper, όπως και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) στη Μαδρίτη, όπου εργάστηκε για την προετοιμασία της νέας διαστημικής αποστολής της ESA, JUICE. Έχει συγγράψει πλήθος επιστημονικών άρθρων σε διεθνή περιοδικά και κεφάλαια σε βιβλία. Η Δρ Σολωμονίδου έχει προτείνει μια σειρά πλανητικών πειραμάτων και έχει συμβάλει στο σχεδιασμό μελλοντικών αποστολών. Είναι η εκπρόσωπος της Ελλάδας στο Συμβούλιο της ESA για τις Στελεχωμένες Διαστημικές Πτήσεις, τη Μικροβαρύτητα και την Εξερεύνηση (PB-HME) και στην Επιτροπή του Επιστημονικού Προγράμματος (SPC). Τέλος, είναι Πρόεδρος του Τμήματος Πλανητικών Επιστημών (PS) για την Ευρωπαϊκή Ένωση Γεωεπιστημών (EGU), και είναι μέλος διεθνών συμβουλίων και επιτροπών της NASA, όπου αξιολογούν επιστημονικές προτάσεις για πλανητική έρευνα.
Supernova Crab Nebula στο υπέρυθρο με το JWST. Credit: NASA, ESA, CSA, STScI, Tea Temim (Princeton University)
Την Αικατερίνη Νιόβη Τριανταφυλλάκη την γοήτευαν πάντα τα αστέρια, τα πεφταστέρια και οτιδήποτε έχει να κάνει με το διάστημα. Μια επίσκεψη στο αστεροσκοπείο του Σκίνακα την έκανε να συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να μελετά γαλαξίες και να εργάζεται σε αστεροσκοπείο κοντά στο σπίτι της. Σπούδασε Φυσική στο Ηράκλειο και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στο LAM στη Μασσαλία, ερευνώντας τις αλληλεπιδράσεις γαλαξιών μέσω φωτομετρίας. Τώρα είναι διδακτορική φοιτήτρια στο Αστεροσκοπείο του Τάρτου, μελετώντας galactic dynamics υπό την καθοδήγηση του R. Kipper. Συνδυάζοντας θεωρητικά μοντέλα με παρατηρησιακά δεδομένα, μελετά πώς οι βαρυτικές αλληλεπιδράσεις και τα αστροφυσικά φαινόμενα, όπως οι εκρήξεις σουπερνόβα, διαμορφώνουν τη δομή και την εξέλιξη των γαλαξιών. Ερευνά τη δυναμική τριβή και τις διαταραχές σε γαλαξίες, όπως τα ίχνη σφαιρωτών σμηνών και τα κενά από πολλαπλές εκρήξεις σουπερνόβα. Είναι μέλος των φοιτητών αντιπροσώπων στην Εσθονία και προσπαθεί στο να γίνει ο κόσμος καλύτερος, ειλικρινής και με ίσες ευκαιρίες χωρίς διακρίσεις, βασισμένο σε αξίες, περιέργεια, ικανότητα και όρεξη για μάθηση, έχοντας δεχθεί ακαδημαϊκή διάκριση από το ίδιο φύλο, κάτι που δεν τη σταμάτησε όμως από το να μαθαίνει, να ταξιδεύει και να συναρπάζεται ερευνώντας!
Ενεργός γαλαξίας Markarian 573. Credit: X-ray (blue): NASA/CXC/SAO/A.Paggi et al; Optical (gold): NASA/STScI; Radio (purple): NSF/NRAO/VLA
Η Δρ. 
Ευανθία Χατζημινάογλου είναι αστροφυσικός στο European Southern Observatory. Η αστρονομία ήταν η πρώτη και μεγαλύτερη αγάπη της, μέχρι που ήρθαν στον κόσμο τα παιδιά της. Σπούδασε Φυσική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, το διαμάντι της γενέτειράς της, και στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Paul Sabatier της Τουλούζης, στη νότια Γαλλία. Από το 2006 εργάζεται στο European Southern Observatory (ESO), κοντά στο Μόναχο της Βαυαρίας. Από το 2011 έως το 2019 διετέλεσε συντονίστρια του Ευρωπαϊκού δικτύου υποστήριξης των χρηστών του ALMA, του μεγαλύτερου ραδιοσυμβολόμετρου παγκοσμίως, ενώ στη συνέχεια ανέλαβε τη θέση της υποδιευθύντριας και αργότερα της διευθύντριας του ALMA Regional Centre στο ESO. Η έρευνά της επικεντρώνεται στη μελέτη των ενεργών γαλαξιών και την επίδραση των υπερμεγεθών μελανών οπών στη δημιουργία των αστέρων των γαλαξιών που τις περιβάλλουν. Παράλληλα, αναπτύσσει σύγχρονα μοντέλα λειτουργίας μεγάλων μελλοντικών αστρονομικών εγκαταστάσεων.
Ενεργός γαλαξίας σε σμήνος γαλαξιών. Credit: Hubble, Chandra, NRAO
Η Δρ. Μαρία Χήρα έλαβε το Πτυχίο Φυσικής (2015), το Μεταπτυχιακό (2017) και το Διδακτορικό (2022) της δίπλωμα από Τμήμα Φυσικής Α.Π.Θ. Από το 2017 έως το 2022 εργάστηκε στο ΙΑΑΔΕΤ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ως διδακτορική φοιτήτρια, μελετώντας τις κοσμικές δομές μεγάλης κλίμακας σε κοσμολογικές προσομοιώσεις. Ταυτόχρονα ανέπτυξε ενδιαφέρον για αλγορίθμους εντοπισμού κοσμικών δομών, τη φυσική των Σμηνών Γαλαξιών αλλά και των Ενεργών Γαλαξιακών Πυρήνων (AGN). Η διδακτορική της διατριβή χρηματοδοτήθηκε από το Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (ΙΚΥ). Απο το 2023 εως και σήμερα, εργάζεται ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΙΑΑΔΕΤ, ΕΑΑ με κύριο ερευνητικό αντικείμενο τη μελέτη των ιδιοτήτων των ενεργών γαλαξιακών μαύρων τρυπών χρησιμοποιώντας παρατηρησιακά δεδομένα από επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια σε όλο το εύρος του ηλεκτομαγνητικού φάσματος.
Σύγκριση μεγέθους μεταξύ της Γης και του Σείριου Β, του κοντινότερου λευκού νάνου. Credit: ESA and NASA
Η Ευαγγελία Χριστοδούλου είναι απόφοιτος του τμήματος φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών από το 2019. Έλαβε το μεταπτυχιακό της τίτλο από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2021. Ο τίτλος της διπλωματικής της εργασίας ήταν “Λευκοί Νάνοι στο Γαλαξία μας χρησιμοποιώντας δεδομένα Gaia EDR3″. Ήταν υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Δέσποινας Χατζηδημητρίου. Από τον Ιανουάριο 2022 συμμετέχει στην ομάδα ASSESS υπό την επίβλεψη της Δρ. Άλκηστης – Ζωής Μπονάνου και είναι υποψήφια διδάκτορας στο ΕΚΠΑ ερευνώντας την επεισοδιακή απώλεια μάζας σε αστέρες μεγάλης μάζας.
Απεικόνιση δυαδικού αστρικού συστήματος. Credit: Casey Reed, NASA
Η Δρ. Ελευθερία Παναγιώτα Χριστοπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών, όπου απέκτησε το διδακτορικό της σε συνεργασία με το Victoria University of Manchester, μελετώντας ιονισμένες περιοχές και ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες. Το εκπαιδευτικό και το ερευνητικό της έργο εστιάζεται στη μελέτη τόσο από επίγεια όσο και από διαστημικά τηλεσκόπια (Kepler, ASAS-SN, OGLE, VVV, CSS, TESS) μεταβλητών αστρικών συστημάτων, στην ανακάλυψη συνοδών αστέρων και εξωπλανητών, καθώς και στην εφαρμογή τεχνικών μηχανικής μάθησης για την ανίχνευση νέων εκλειπτικών αστρικών συστημάτων. Ίδρυσε το Αστεροσκοπείο Μυθωδία στο Πανεπιστήμιο Πατρών, το οποίο λειτουργεί σε εκπαιδευτικό και ερευνητικό επίπεδο. Έχει δημοσιεύσει 60 επιστημονικές εργασίες και έχει δώσει 50 παρουσιάσεις. Επιπλέον, έχει συγγράψει πανεπιστημιακά συγγράμματα και εκλαϊκευτικά έργα, ενώ έχει διοργανώσει ημερίδες και ομιλίες για τη διάδοση και την κατανόηση της αστροφυσικής. Έχει δύο υιούς και πολλά πνευματικά τέκνα.
